آیا ممکن است جنگ اوکراین هسته ای شود؟
تاریخ انتشار: ۱۱ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۲۴۰۳۰
اقتصادآنلاین – اکرم شعبانی؛ به گزارش اکونومیست، خاطرات آن دوران وحشتناک با جنگ در اوکراین زنده شده است. ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه بارها هشدار داده که ممکن است به سلاح هستهای متوسل شود. او ۲۱ سپتامبر گفت که از «تمام سیستمهای تسلیحاتی موجود» برای دفاع از «تمامیت ارضی» روسیه استفاده خواهد کرد – به طور ضمنی منظور او شامل تمام اراضی اوکراینی است که از طریق رفراندومهای ساختگی ضمیمه میکند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
داریل کیمبال از انجمن کنترل تسلیحات، یک گروه لابی آمریکایی میگوید: بنابراین جهان با بدترین دوره خطر هستهای از زمان کوبا مواجه است. مفسران روسی تشابهات آشکاری بین این بحرانها ترسیم کردهاند. دیمیتری ترنین تحلیلگر روسی در وب سایت دولتی RT مینویسد که هر دو ناشی از ناامنی گسترش رقیب در آستانه کشور خود هستند: کوبا در آن زمان و اوکراین اکنون.
اما این بار، همه چیز از چند جهت مهم متفاوت است. بحران کوبا ۱۳ روز به طول انجامید. جنگ در اوکراین بیش از ۲۰۰ روز است و میتواند صدها روز دیگر ادامه یابد. در کوبا، سلاحهای هستهای خود موضوع اصلی بودند. در اوکراین آنها سپری برای محافظت از زمین خواری روسیه هستند و ماهیت تهدید با اقبال روسیه در میدان جنگ تغییر کرده است. در ابتدا مقامات غربی نگران تشدید تنش هستهای ناشی از موفقیت روسیه بودند. اگر روسیه اوکراین را تسخیر میکرد، آیا ممکن بود فشار بیشتری به کشورهای بالتیک بیاورد یا به انبارهای ناتو که برای نیروهای اوکراینی تسلیحات ارسال کردهاند، حمله کند؟ این میتوانست به یک جنگ متعارف منجر شود که ممکن بود در نهایت به یک نزاع هستهای کشیده شود.
اکنون نگرانی در مورد شکستهای روسیه است. نیروهای اوکراینی هزاران مایل مربع از قلمرو را پس گرفتهاند. یک بسیج در داخل، صدها هزار روس را به اعتراض یا فرار واداشته است. در دهه ۱۹۶۰ نه جان اف کندی و نه نیکیتا خروشچف، رهبران آمریکا و شوروی، خواهان جنگ هسته ای نبودند. اکنون، برخی نگران هستند که پوتین در حال تضعیف ممکن است وسوسه شود که قمار کند که سلاحهای هستهای میتواند به جبران مشکلات او کمک کند.
بحران موشکی کوبا عمدتا مربوط به سلاحهای هستهای «استراتژیک» بود – بزرگترین نوع، که برای از بین بردن شهرهای دشمن، دور از میدان جنگ طراحی شده بود. مساله در اوکراین عمدتا حول محور غیراستراتژیک یا «تاکتیکی» میچرخد. اینها برد کوتاهتر و قدرت انفجار کمتری دارند (با این وجود بسیاری از بمبهای اتمی کنونی قویتر از بمبهای اتمی مورد استفاده علیه ژاپن در جنگ جهانی دوم هستند.)
آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی زمانی زرادخانههای عظیمی از کلاهکهای تاکتیکی را برای استفاده علیه ارتش یکدیگر در دشتهای اروپا نگهداری میکردند. در دهههای پس از جنگ سرد، ناتو به جز حدود ۲۰۰ سلاح، ذخایر خود را رها کرد و به این نتیجه رسید که سلاحهای متعارف با هدایت دقیق میتوانند این کار را ارزانتر و با عوارض کمتری انجام دهند. نیروهای مسلح روسیه حدود ۲۰۰۰ سلاح را حفظ کردهاند. سلاحهای هستهای میتوانند نیروهای متعارف ضعیفتری را جبران کنند. فرانسیس گاوین مورخ دانشگاه جان هاپکینز میگوید: توازن قدرت کمتر از تمایل به استفاده از سلاحهای هستهای اهمیت دارد و «این انگیزهای برای عدم مسئولیتپذیری ایجاد میکند.»
کارشناسان سه راه اصلی برای استفاده روسیه از سلاح هستهای میبینند: «شلیک نمایشی» که باعث مرگ کسی نمیشود. حمله به اوکراین و حمله به ناتو که طی آن روسیه ممکن است از «نردبان تشدید» با انجام آزمایشهای هستهای، چه زیرزمینی و چه به صورت چشمگیرتر در جو آغاز کند. این مساله میتواند بر فراز دریای سیاه یا بر فراز اوکراین باشد که از مرگ و میر جلوگیری میکند اما باعث ایجاد یک پالس الکترومغناطیسی میشود که باعث سرخ شدن تجهیزات الکتریکی میشود. اما اگر اوکراین علیرغم نمایش به جنگ ادامه دهد، روسیه بدون هیچ منفعت نظامی، متحمل ننگ جهانی میشود.
ژنرالهای روسی ممکن است ترجیح دهند اهداف نظامی را مستقیما بمباران هستهای کنند، به ویژه به این دلیل که ارتش روسیه با کمبود نیروی انسانی و تجهیزات مواجه است. بن باری از اندیشکده بریتانیایی موسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک میگوید که اهداف میتواند شامل فرودگاههای اوکراین، مراکز لجستیکی و توپخانه باشد. با این حال، نیروهای اوکراین عمدتا پراکنده هستند و میتوانند به طرز شگفت انگیزی تابآور باشند. یک مطالعه که جنگ فرضی بین هند و پاکستان را مورد بررسی قرار داد تخمین زد که یک بمب پنج کیلو تنی (تقریبا یک سوم اندازه بمبی که در هیروشیما پرتاب شد) در صورت پخش گسترده فقط ۱۳ تانک را از بین میبرد. آقای بری معتقد است که برای خنثی کردن یک تیپ اوکراینی (تقریبا ۳ تا ۵ هزار سرباز) به چهار سلاح تاکتیکی نیاز است، حتی اگر برای یک حمله متمرکز شده باشد.
به عنوان یک گزینه مخربتر، روسیه ممکن است حمله به یک شهر اوکراینی را انتخاب کند تا مجبور به تسلیم شود. اما این احتمال مداخله مستقیم ناتو و نابودی ارتش روسیه را افزایش میدهد. حمله اتمی به ناتو یک پیشنهاد بالقوه انتحاری خواهد بود، با توجه به اینکه سه عضو آن – آمریکا، بریتانیا و فرانسه – سلاحهای هستهای خود را دارند.
تاکتیکها و استراتژیبه عبارت دیگر، هر گزینه با معایب بزرگی همراه است. اریک ادلمن معاون سابق وزیر امور خارجه در امور سیاسی پنتاگون خاطرنشان میکند: کارکرد تهدیدات هستهای بسیار سخت است. در زمانهایی در طول جنگ سرد – برای مثال در جنگ کره – آمریکا با استفاده از سلاحهای هستهای بازی میکرد اما در نهایت در برابر آن به عنوان یک سلاح منفور از نظر اخلاقی و بیفایده یا خطرناک از نظر نظامی تصمیمگیری کرد.
اما پاسخ به تهدیدات هستهای نیز سخت است. بازدارندگی بر بسیاری از ابهامات استوار است. مقامات آمریکایی علنا منظورشان از «پیامدهای فاجعهبار» را بیان نمیکنند، اگرچه این امر به خطر درگیری مستقیم بین روسیه و آمریکا اشاره دارد. اما آنها ادعا میکنند که در هشدارهای خصوصی به کرملین صریح بوده و به خبرنگاران گفتهاند که احتمالا پاسخ متعارف است نه بهکارگیری متقابل سلاحهای هستهای. آقای ادلمن شکایت میکند که با انجام این کار، «آنها تهدیدات بازدارنده را تضعیف میکنند.»
هشدارهای آمریکا متوجه روسیه، متحدان آمریکا و مردم آمریکاست. باید به این شکل در نظر گرفته شود که تهدید جدی است اما نباید از آن ترسید؛ باید به گونهای پاسخ داد که مبهم و در عین حال معتبر باشد. هر اتفاقی که در رابطه با روسیه بیفتد بر رقابت با چین به ویژه در مساله تایوان تاثیرگذار خواهد بود. تاکنون، جو بایدن رییسجمهوری آمریکا تلاش کرده تا دو اصل را متعادل کند: کمک به اوکراین در دفاع از خود، اما اجتناب از آغاز جنگ جهانی سوم. اگر روسها سلاحهای هستهای را به کار بگیرند، او گفته است که پاسخ «به میزان اقداماتی که انجام میدهند» بستگی دارد.
یکی از گزینهها اعمال فشار اقتصادی بیشتر بر روسیه است، شاید از طریق تحریمهای ثانویه بر خریداران نفت و گاز این کشور، با این امید که پوتین حتی بیشتر به یک فرد منزوی بینالمللی تبدیل شود. آمریکا میتواند هند و چین را به انزوای روسیه وادار کند. هر دو به صورت غیرمستقیم نشان دادهاند که رفتار روسیه را در جنگ تایید نمیکنند. اما هند برای تسلیحات به روسیه متکی است و چین وجود روسیه را یک موازنه مفید برای آمریکا میداند.
گزینه دیگر این است که غرب با ارائه مشاوره، تجهیزات حفاظتی در برابر سلاحهای هستهای و تجهیزات ضد آلودگی به اوکراین در جنگ در میدان نبرد هستهای کمک کند. این کشور همچنین میتواند تسلیحات پیشرفتهتری مانند تانکهای ساخت غرب، جتهای جنگنده و موشکهای دوربرد را که تاکنون بیش از حد تشدید کننده تلقی میشوند، تامین کند. در انتهای دیگر طیف، آمریکا، بریتانیا یا فرانسه میتوانند با حمله هستهای محدود خود پاسخ دهند. اما این خطر یک جنگ هستهای گستردهتر را به دنبال دارد – و روسیه نسبت به رقبای غربی خود، سلاحهای تاکتیکی بیشتری دارد.
راه میانه – یک پاسخ نظامی متعارف – محتملترین است. این ممکن است شامل استقرار نیروهای ناتو در اوکراین یا انجام حملات مستقیم به اهداف روسیه باشد. برای مثال آمریکا میتواند بنادر، پایگاههای هوایی یا موشکاندازهای متحرک مورد استفاده در هر حمله هستهای روسیه را نابود کند. بن هاجز ژنرال بازنشستهای که زمانی ناوگان روسیه در اروپا را رهبری میکرد، پیشنهاد غرق کردن ناوگان دریایی روسیه در دریای سیاه یا پایگاههای آن در کریمه را داده است.
با این حال، آقای پوتین میتواند این موضوع را در دست بگیرد. او ممکن است یک حمله متقابل علیه اهداف مشابه انجام دهد – مثلا کشتیهای جنگی آمریکایی در دریای مدیترانه یا تاسیسات نظامی در خاک ناتو. به عبارت دیگر، حتی یک پاسخ متعارف میتواند به راحتی منجر به درگیری مستقیم ناتو – روسیه، همراه با خطر جنگ هستهای شود.
همه اینها این سوال را ایجاد میکند: آیا واقعا آمریکا به خاطر اوکراین که یک متحد نظامی رسمی نیست، چنین خطراتی را متحمل خواهد شد؟ باراک اوباما که به عنوان رییس جمهور از تسلیح اوکراین امتناع کرد، او استدلال میکرد که روسیه در نهایت بیشتر از آمریکا به اوکراین اهمیت میدهد و گفت: «ما باید کاملا بدانیم که منافع اصلی ما چیست و مایلیم برای چه چیزی به سمت جنگ برویم.»
کسانی که طرفدار ایستادن در کنار اوکراین هستند دو پاسخ ارائه میدهند. اولین مورد این است که خطرات کمتر از آن چیزی است که به نظر میرسد. روسیه در موقعیتی برای جنگ متعارف علیه آمریکا و ۲۹ متحدش در ناتو نیست. یک جنگ هستهای خطر نابودی کامل هر دو طرف را به همراه خواهد داشت. پاسخ دوم این است که ریسکها ارزش آن را دارند. اجازه به روسیه برای استفاده از باجگیری هستهای برای تصرف قلمرو، مستبدان را در همه جا تشویق میکند که همین کار را انجام دهند. آقای ادلمن استدلال میکند: این دنیای وحشتناکی برای زندگی خواهد بود. هزینه متوقف کردن جنگ در آینده بیشتر از توقف آن در ابتدا است.
در حال حاضر، برای تسکین همه، بازدارندگی وجود دارد. آقای پوتین نه از سلاح هستهای استفاده کرده و نه ناتو در اوکراین میجنگد. آمریکا میگوید هیچ مدرکی دال بر اینکه روسیه تسلیحات هستهای خود را برای استفاده آماده کرده باشد، ندیده است. آمریکا و روسیه به تبادل اطلاعات در مورد زرادخانههای استراتژیک مربوطه خود ادامه میدهند.
برای مکس هستینگز، نویسنده کتاب «آبیس» که تاریخ جدیدی از بحران کوبا است، درس اصلی سال ۱۹۶۲ در سال ۲۰۲۲ نیز صدق میکند: «هراس داشته باش.» چیزی که از یک فاجعه جلوگیری کرد، ترس کندی و خروشچف از جنگ هستهای بود. موفقیت آمریکا محصول آمیختگی هوشیارانه کندی از عزم و اراده برای سازش در خلوت بود. آقای هستینگز استدلال میکند که غرب باید به کمک به اوکراین برای دفاع از خود ادامه دهد و در عین حال «به این نکته اذعان داشته باشد که در امتداد خط احتمالا به یک معامله کثیف ختم خواهد شد» برای پایان دادن به جنگ.
مشکل اینجاست که در حال حاضر، آقای پوتین در حال افزودن منافع خود است، نه به دنبال توافق. الحاق بخشی از خاک اوکراین و بسیج نیروهای اضافی، خطر تبدیل یک «عملیات نظامی ویژه» را به همراه دارد، که میتواند هر زمان که بخواهد به جنگی برای خاک روسیه تبدیل شود که باید برنده شود یا ببازد. بر خلاف رهبری جمعی شوروی در سال ۱۹۶۲ که اعتدال را تحمیل کرد، زیردستان آقای پوتین به نظر نمیتوانند او را مهار کنند. او مدتهاست که حکومت خود را با وجود روسیه یکی میداند. او در سال ۲۰۱۸ با عباراتی تقریبا عرفانی درباره استفاده از سلاح هستهای از روسیه گفت: «ما قربانیان تجاوز به عنوان شهید به بهشت خواهیم رفت، در حالی که آنها خواهند مرد، حتی زمانی برای توبه هم نخواهند داشت.» بنابراین جهان شاهد وقوع یک بحران هستهای دیگر است: آیا آقای پوتین تلفات خود را کاهش میدهد، میجنگد یا بزرگترین ریسک ممکن را میپذیرد؟
منبع: اقتصاد آنلاین
کلیدواژه: اوکراین اخبار بین الملل سلاح های هسته ای استفاده از سلاح برای استفاده سلاح هسته ای جنگ هسته ای آقای پوتین
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.eghtesadonline.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «اقتصاد آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۲۴۰۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حملات پهپادی ویرانگر اوکراین به کارخانه های فولاد روسیه
بین الملل تابناک: هفتصد و هفتاد و هفتمین روز از حمله روسیه به اوکراین با دستور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور این کشور میگذرد؛ تهاجمی که رویدادهای بسیاری به دنبال داشته و منجر به تحریم گسترده روسیه از سوی بلوک غرب شده است و دورنمای مشخصی برای پایان آن نیز وجود ندارد.
حملات پهپادی ویرانگر اوکراین به کارخانه های فولاد روسیه
یک منبع اطلاعاتی اوکراین مدعی شد که پهپادهای این کشور به یک کارخانه بزرگ فولاد در منطقه «لیپتسک» روسیه حمله و خساراتی به آن وارد کردند.
رویترز چهارشنبه شب به نقل از یک منبع اطلاعاتی اوکراین نوشت که در این حمله بخشی از «ایستگاه اکسیژن» کارخانه متالورژی «نوولیپتسک» آسیب دیده است که این خسارت تاثیر طولانیمدت بر فعالیت این کارخانه خواهد داد.
شرکت NLMK که مالکیت این کارخانه را در اختیار دارد ادعای اوکراین را رد کرد. یک منبع صنعتی در روسیه نیز گفت که این کارخانه طبق معمول به فعالیت خود ادامه میدهد.
پیشتر فرماندار لیپتسک گفته بود که یک پهپاد اوکراینی به یک منطقه صنعتی حمله کرده است اما درباره اینکه آیا این اقدام خسارتی داشته است یا خیر، اطلاعاتی منتشر نکرد.
اوکراین در ماههای اخیر حملات پهپادی خود را علیه تاسیسات صنعتی و نفتی روسیه افزایش داده است. کییف انجام حملات پهپادی علیه این تاسیسات را بطور رسمی تایید یا تکذیب نمیکند اما هشدار داده است، تاسیساتی که از جنگ علیه اوکراین حمایت میکنند، اهداف مشروع نظامی قلمداد میشوند.
اما شرکت NLMK گفته که با صنایع دفاعی روسیه همکاری ندارد و محصولات آن صرفا کاربرد غیرنظامی دارد. این شرکت در اکتبر ۲۰۲۲ اعلام کرد که قادر به تولید فولاد سخت برای مصارف نظامی نیست و برای ارتش این کشور محصولی تولید نمیکند.
حمله پهپادی کییف علیه کارخانه فولاد لیپتسک توسط آژانس اطلاعات نظامی اوکراین GUR انجام شد. این آژانس همچنین به ۲ مخزن نفت شرکت روسنفت در منطقه «اسمولنسک» روسیه حمله کرد.
این در حالی است که روسیه نیز در هفتههای اخیر حملات هوایی خود را علیه سیستم انرژی اوکراین افزایش داده است.
لوکاشنکو: اوکراین میدانی برای آزمودن نظم جهانی آینده است
الکساندر لوکاشنکو رئیس جمهوری بلاروس تاکید کرد که قدرتهای بزرگ هستهای بطور غیرمستقیم در اوکراین میجنگند و آن کشور میدانی برای آزمودن نظم جهانی آینده است.
لوکاشنکو چهارشنبه در سخنانی در کنگره خلق بلاروس اظهار کرد: امروزه هر کسی میداند که اوکراین یک میدانی برای آزمون است و تحولات آن کشور به نحوی مشخص خواهد کرد که نظم جهانی در آینده چگونه خواهد بود.
وی با بیان اینکه «قدرتهای بزرگ هستهای عملا بطور غیرمستقیم در خاک با هم میجنگند» افزود: دولت اوکراین به توافقی با غرب دست یافته است که بر اساس آن جان مردم اوکراین با سلاح مبادله میشود.
لوکاشنکو تاکید کرد: این یک مساله دردناک است. اما بگذارید نگاهی فلسفی به تحولات بیندازیم. چه کسی در این دور جدید از تقابل میان شرق و غرب پیروز شده است؟ ما پیروز نشدهایم؟ آنها هم پیروز نشدهاند.
رئیس جمهوری بلاروس با بیان اینکه همه روسای جمهوری سابق اوکراین کشورشان را غارت کردند، گفت: اوکراین کشوری شکوفا با خاکی حاصلخیز و دارای نیمی از عناصر جدول مندلیف است. به ۲ دریا راه دارد و از معادن و غولهای صنعتی با مردمی خلاق و سختکوش دارد.
لوکاشنکو اظهار کرد که مردم اوکراین باید «آزاد زندگی کنند، شاد باشند و ثروتمند شوند. اما آنها ثروتمند نشدند بلکه فقط شمار معدودی از آنها ثروت کسب کردند. اولیگارشها و افراد قدرتمند همه منابع را از آن خود کردند.
هشدار روسیه در مورد استقرار تاسیسات هستهای ناتو در لهستان
مقام ارشد وزارت خارجه روسیه در مورد احتمال استقرار تاسیسات هستهای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در لهستان هشدار داد و گفت که این تاسیسات در صورت استقرار، هدف نظامی مسکو خواهند بود.
سرگئی ریابکوف معاون وزیر خارجه روسیه روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرگزاری تاس بیان کرد که تاسیسات هستهای ناتو اگر به طور دائم در لهستان مستقر شوند، یک هدف نظامی برای مسکو خواهند بود.
این مقام روس هشدار داد که عملیات هستهای مشترک کشورهای عضو ناتو که نزدیک مرز روسیه هستند، به تهدیدهای امنیتی مسکو اضافه میشود.
ریابکوف همچنین اضافه کرد که بحث در مورد استقرار تاسیسات هستهای ناتو در لهستان یک "داستان در حال آشکار شدن" است.
وی تاکید کرد که مسکو به دقت مراقب این موضوع است که چگونه دستگاههای مختلف اجرایی لهستان در حال بررسی این موضوع در گفتمان داخلی خود هستند.
آندژی دودا رئیس جمهور لهستان پیشتر در گفت وگو با یک روزنامه محلی گفته بود که این کشور آماده استقرار کلاهکهای هستهای ذیل برنامه «اشتراک گذاری هستهای» ناتو است.
وی اعلام کرد که در مورد این مساله با شرکای آمریکایی خود بیش از یک بار گفت وگو کرده است.
برنامه بازدارندگی هستهای ناتو به نام برنامه «اشتراک هستهای» این امکان را به اعضای این پیمان دفاعی میدهد که سلاح هستهای خود را در کشورهای فاقد این سلاحها، مستقر کنند.
ناتو از نوامبر ۲۰۰۹ تاکنون در چارچوب این برنامه، تسلیحات هستهای آمریکا را در بلژیک، آلمان، ایتالیا، هلند و ترکیه مستقر کرده است.
با این حال ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در اظهاراتی، گفت: پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در حال حاضر هیچ برنامهای برای استقرار تسلیحات هستهای در کشورهای دیگر به عنوان بخشی از تلاشهای بازدارندگی خود ندارد.